RỈ MẬT ĐƯỜNG

Trong ngành công nghiệp mía đường, ngoài việc phát triển thương phẩm đường, thì còn một phụ phẩm có khả năng mang lại giá trị kinh tế và ý nghĩa cho nhiều lĩnh vực khác, đó chính là mật rỉ. Đây tuy là phụ phẩm, nhưng từ lâu đã được ông cha ta tận dụng vào làm thức ăn chăn nuôi để tăng độ ngon miệng cho vật nuôi. Công dụng của mật rỉ không dừng lại ở đây mà còn đóng góp cho nhiều lĩnh vực quan trọng khác.

1/ Mật rỉ đường là gì?

Mật rỉ đường hay còn được gọi là mật rỉ, rỉ mật, rỉ đường,…tên trong tiếng anh là Molasses. Đây là phụ phẩm có dạng chất lỏng đặc sánh còn lại sau khi đã rút đường bằng phương pháp cô đặc và kết tinh.

Nguyên liệu sản xuất mật rỉ có thể từ hai loại nông sản là mía đường và củ cải đường. Tuy nhiên, dựa trên điều kiện khí hậu và đặc điểm canh tác thì mật rỉ đường tại nước ta được làm ra từ mía.

Từ khoảng 100 tấn mía, sẽ sản xuất ra khoảng 3-4 tấn mật rỉ. Đồng nghĩa với sản lượng mật rỉ chiếm khoảng ⅓ sản lượng đường sản xuất.

2/ Mô tả đặc tính của mật rỉ

Mật rỉ đường có dạng lỏng, hơi sánh màu nâu đen. Tuy nhiên, độ sánh và độ sậm màu của mật rỉ sẽ còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Mật rỉ nguyên chất sẽ gần như là dung dịch đồng nhất và có khả năng hòa tan được trong nước.

3/ Thành phần

Thành phần trong mật rỉ rất khó dự đoán vì phụ thuộc vào: giống mía, thời tiết, thổ nhưỡng, giai đoạn thu hoạch mía cũng như quy trình sản xuất của từng nhà máy. Do vậy, mật rỉ có khả năng thay đổi đáng kể về thành phần dinh dưỡng, mùi vị, màu sắc và độ nhớt.

Thành phần tiêu chuẩn của rỉ mật thường được chia thành 3 phần: đường, chất hữu cơ không đường và chất khoáng.

• Đường: Các loại gluxit hòa tan (đường đôi và đường đơn) là thành phần dinh dưỡng chính của rỉ mật, trong đó sucroza là chủ yếu. Tổng lượng đường trong rỉ mật củ cải đường thường thấp hơn trong rỉ mật mía, nhưng lại chứa hầu như toàn bộ là sucroza.
• Chất hữu cơ không đường: Các chất hữu cơ không phải là đường của rỉ mật quyết định nhiều tính chất vật lý của nó, đặc biệt là độ nhớt dính. Nó bao gồm chủ yếu là các loại gluxit như tinh bột, các hợp chất chứa N và các axit hữu cơ.
• Chất khoáng: Rỉ mật là một nguồn giàu khoáng. Rỉ mật mía giàu Na, K. Mg và S. Rỉ mật cũng chứa một lượng đáng kể các nguyên tố vi lượng như Cu, Zn, Fe, Mn,…

3/ Ứng dụng của mật rỉ đường

• Làm nguyên liệu lên men để sản xuất rượu rum
• Sử dụng trong sản xuất một số loại bia đặc biệt có màu tối.
• Sử dụng để tạo hương cho thuốc lá
• Dùng để bổ sung sắt cho các đối tượng không dung nạp khoáng chất này trong viên sắt bổ sung.
• Sử dụng để lên men tạo ra các sản phẩm như nấm men, axit amin và axit xitric
• Phụ gia trong chế biến thức ăn chăn nuôi.
• Sử dụng làm mồi câu cá.
• Là nguồn cacbon trong một số ngành công nghiệp.
• Được tẩy trắng bằng magie clorua và dùng để làm chất chống tạo băng.
• Sản xuất cồn etylic dùng làm nhiên liệu động cơ
• Được hỗn hợp với keo để dùng trong ngành in.
• Bổ sung vào đất trồng để tăng hoạt tính sinh học của đất.
• Sử dụng trong thủy canh để cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng.
• Dùng làm nguồn thức ăn trong nuôi cấy vi sinh, ủ phân hữu cơ,…
• Có tác dụng trong quá trình xử lý nước thải công nghiệp, xử lý ao nuôi tôm

Hiện nay, những ứng dụng phổ biến nhất của mật rỉ đường thường thấy trong ngành nông nghiệp (ủ phân hữu cơ, nuôi vi sinh), xử lý nước thải và trộn vào thức ăn trong chăn nuôi.

Nhìn chung, mặc dù chỉ là một sản phẩm phụ, nhưng mật rỉ đường hoàn toàn có thể được tận dụng và mang đến lợi ích trong nhiều lĩnh vực. Đồng thời, đây là nguồn nguyên liệu có giá thành rẻ, dễ dàng trong sử dụng và bảo quản. Hy vọng, với những ưu điểm này, mật rỉ đường sẽ ngày càng phổ biến và nhận được sự quan tâm từ người tiêu dùng.